De impact van emotie op jouw financiële beslissingen

Jarenlang leefden we in de overtuiging dat in de wereld van financiën en beleggen vooral rationale beslissingen werden genomen. Inmiddels weten we wel beter, de afgelopen decennia is er dan ook veel onderzoek gedaan naar ons gedrag op het gebied van beleggen. Dit vatten we ook wel samen onder het begrip “Behavioral Finance”.

In dit artikel wordt uitgelegd wat Behavioral Finance is, in het eerste deel ligt de aandacht op de achtergrond en theorie. In het tweede deel komen voorbeelden aan bod die velen vast zullen herkennen.

Ben jij starter en al een tijdje op zoek naar een woning? Of heb je je droomwoning al gevonden? Dan begint (ook) de zoektocht naar financiering. Speciaal voor jou als starter zoomen we in dit artikel in op de belangrijkste aspecten van de financiering van je woning.

Hypotheek
Een huis kopen en dit uit eigen zak betalen is maar voor weinigen weggelegd. Het lenen van geld zal voor de meeste nodig zijn. In de volksmond wordt dit het verkrijgen van een hypotheek genoemd. Juridisch gezien leen je hierbij een som geld, waarvoor je als zekerheid de geldverstrekker het “recht van hypotheek” teruggeeft; het recht om jouw woning op te eisen mocht je de lening niet kunnen terugbetalen.

Steeds meer mensen zijn zich bewust dat beleggen echt noodzakelijk is. Naast de hoge inflatie, lage rente en de terugtrekkende overheid moet jij zelf meer regelen. Daarom openen steeds meer klanten van QP Advies een beleggingsrekening. Omdat ik het belangrijk vind dat mijn klanten snappen waar ze aan beginnen, leg ik hieronder een aantal belangrijke begrippen uit die terugkomen als je gaat beleggen.

Wat is beleggen?
Beleggen is meedoen aan de economie. Door geld ter beschikking te stellen verwacht je te profiteren van de economische ontwikkelingen. 

• FD: Uit onderzoek van de universiteit van Tilburg blijkt zo’n 200.000 65-plussers gemakkelijk over de streep zijn te trekken om weer aan de slag te gaan
• CBS: De gemiddelde pensioenleeftijd in 2022 bedroeg 65 jaar en 8 maanden
• SCP: In veel sectoren is er op dit moment een tekort aan medewerkers en die krapte op de arbeidsmarkt houdt naar verwachting nog twee decennia aan

De inzet zou moeten zijn dat iedereen zo lang mogelijk (parttime) blijft werken. Er zal inzicht moeten komen wat de individuele werknemer wenst en op welke manier aangesloten kan worden bij wensen en ervaring van de ‘oudere’ werknemer.

Verwachtingen voor de korte/variabele rente
(t/m 5 jaar vast):
We verwachten dat de rente op leningen met een korte rentelooptijd stijgt.

Verwachtingen voor de lange rente
(vanaf 10 jaar vast):
We verwachten dat de rente op leningen met een lange rentelooptijd op termijn geleidelijk daalt.

Een goed pensioen, een eigen huis en financiële ruimte om eigen keuzes te maken. Jarenlang was dit mogelijk. We hadden het goed voor elkaar in Nederland. We hadden genoeg mensen die belasting betaalden zodat we voldoende geld binnenkregen voor onze verzorgingsstaat. Dit betekende dat we schuldenvrij konden studeren, onze oude dag geregeld werd en dat de verzorgingshuizen van hoge kwaliteit waren. Het merendeel van de Nederlanders vindt het belangrijk goed te zorgen voor een veilige en rustige financiële toekomst. Voor zichzelf, maar ook voor de mensen die dicht bij ons staan, zoals kinderen en kleinkinderen. De laatste decennia zijn zaken echter veranderd.

Veel mensen denken bij de term financiële planning vooral aan geld en cijfers. Jammer, want financiële planning gaat over zoveel meer. Het gaat namelijk in eerste instantie over jou en het realiseren van jouw (financiële) wensen en doelen voor de (nabije) toekomst. Het verwezenlijken hiervan draagt vervolgens weer bij aan jouw levensgeluk. En zeg nu zelf, wie wil er niet (nog) gelukkiger worden… De kans is groot dat ook jij wensen en doelen hebt. Jammer genoeg blijft het vaak bij dromen en worden deze niet omgezet in (levens)doelen. Jij zit waarschijnlijk – net als velen met jou – vast in een bepaald ritme waarin vooral sprake is van veel dagelijkse routinematige klussen. Hierdoor blijft er weinig tijd over voor zoiets belangrijks als nadenken over de eigen levensdoelen. Financiële planning helpt je om de sleutel tot een gelukkiger leven te vinden.

Als je op een zeker moment stopt met werken, wil je dat jij en jouw naasten voldoende inkomen hebben om te leven en zorgeloos van je pensioen te genieten. Nederland heeft een van de beste pensioenstelsels ter wereld. Het huidige pensioenstelsel voldoet echter niet meer aan deze tijd.

Drie redenen waarom er nieuwe regels voor pensioen komen:

Het jaar 2023 is begonnen met een aantal belangrijke veranderingen voor ondernemers. Dat geldt zowel voor ondernemers die een eenmanszaak hebben, als voor ondernemers met een eigen BV. De overheid heeft het voor ondernemers in 2023 minder aantrekkelijk gemaakt. Hoe je hier nu het optimum zoekt, en of je bijvoorbeeld beter een eenmanszaak of een BV kunt hebben, dat kunnen wij voor je uitrekenen.

Verwachtingen voor de korte/variabele rente
(t/m 5 jaar vast):
We verwachten dat de rente op leningen met een korte rentelooptijd stijgt.

Verwachtingen voor de lange rente
(vanaf 10 jaar vast):
We verwachten dat de rente op leningen met een lange rentelooptijd op termijn geleidelijk daalt.

De ‘jubelton’ wordt afgeschaft. Wat kun je als ouder nu nog doen om je kind te helpen bij de financiering van een eigen woning op een belastingvriendelijke manier? Tot eind 2022 heb je nog een aantal mogelijkheden.

Wat is de jubelton ook alweer?
De jubelton is de eenmalige schenkingsvrijstelling voor de eigen woning. Dat betekent dat je een kind (in de leeftijd van 18 tot 40 jaar) maximaal € 106.671 belastingvrij mag schenken voor een eigen woning. Je kind betaalt dus over dit bedrag geen schenkbelasting. Dit is het bedrag dat in 2022 nog geldt. Je moet dan wel aan een aantal voorwaarden voldoen. 

Uiteindelijk kan jouw vermogen op twee manieren worden overgedragen: door middel van vererving of door schenking. Het verschil tussen beide is dat schenken plaatsvindt bij in leven zijn en vererving pas na overlijden.

De belastingregels rond schenken en erven kennen een progressieve tariefstructuur en lopen van minimaal 10 tot maximaal 40 procent. Het verschil is dat bij overlijden in één keer een bedrag vererft en dat bij schenking sprake kan zijn van jaarlijks kleinere bedragen. Simpel gesteld betekent dit dat hoe hoger het bedrag dat vererft na jouw overlijden, of het bedrag dat je schenkt bij in leven zijn, hoe hoger de belastingdruk bij de ontvanger.

Per 2023 is er sprake van verhoging van de AOW met ca. 10%. Verhoging is natuurlijk goed nieuws voor gepensioneerden, maar heeft gevolgen voor iedereen die nog pensioen opbouwt.

Bij de opbouw van het pensioen via de werkgever wordt rekening gehouden met het feit dat later ook AOW  van de overheid (staatspensioen) wordt ontvangen. In de pensioenregeling bij de werkgever wordt dit doorgerekend, de zgn. AOW-franchise. Over dit deel van het salaris wordt bij de werkgever dus geen pensioen opgebouwd. 

Het blijft voor veel mensen een lastig begrip: pensioen. Het wordt vaak geassocieerd met oude, slecht ter been zijnde mensen die alleen nog maar achter de geraniums kunnen zitten. Niets is minder waar. Gemiddeld genomen heeft de Nederlander vanaf de pensioendatum nog heel wat jaren in goede gezondheid voor zich. Daarom is het wel slim om na te denken over het pensioen. Hoe sneller je het aandacht geeft, hoe meer tijd het heeft om te groeien.

Om het leuker te maken kun je pensioen beter bekijken als de fase waarin je financieel onafhankelijk bent. Je hebt jaren gewerkt voor je geld en dat hoeft dan niet meer. Hoe zorg je nu dat deze fase sneller aanbreekt of financieel comfortabel wordt?

Verwachtingen voor de korte/variabele rente
(t/m 5 jaar vast):
We verwachten dat de rente op leningen met een korte rentelooptijd stijgt.

Verwachtingen voor de lange rente
(vanaf 10 jaar vast):
We verwachten dat de rente op leningen met een lange rentelooptijd geleidelijk daalt.

Op 1 januari 2021 is de wet ‘Bedrag ineens, RVU en verlofsparen’ ingegaan. Alleen het onderdeel over het ‘bedrag ineens’ is uitgesteld, met als doel om dit op een aantal punten te verbeteren. Na goedkeuring in 2022 is de verwachte ingangsdatum 01-07-2023.

Als je met pensioen gaat moeten er een aantal keuzes gemaakt worden m.b.t. de pensioenuitkering. Het ‘bedrag ineens’ is een nieuwe keuze die daarbij komt. Het maakt hierbij niet uit of er sprake is van een gegarandeerd pensioen of een van een pensioenkapitaal waarvoor je zelf een uitkering moet aankopen.

De spreidingsmogelijkheid voor het gebruik van de eenmalig verhoogde schenkingsvrijstelling voor de eigen woning wordt beperkt voor 2022 en vervalt voor 2023. Dit stelt staatssecretaris Van Rij (Fiscaliteit en Belastingdienst) voor in zijn fiscale beleids- en uitvoeringsagenda die hij aan de Tweede Kamer heeft gestuurd.

Sinds 2017 kan iedereen tussen 18 en 40 jaar eenmalig (per schenker) ruim €100.000 belastingvrij ontvangen voor de eigen woning. In het coalitieakkoord tussen de huidige regeringspartijen is afgesproken dat deze schenkingsvrijstelling eigen woning per 1 januari 2024 wordt afgeschaft.

Stel jezelf eens de volgende situatie voor. Je bent in het casino voor een gezellige avond uit. Nadat je een rondje hebt gemaakt en alle roulettetafels, gokmachines en de bar hebt gezien, ga je ervoor: je waagt een gokje. Laat dat gokje nou net niet tegenvallen, want de 50,- euro die je zojuist hebt ingezet is zomaar verdubbeld! Daar sta je dan ineens met 100,- euro in je hand. Je hebt 50,- euro gewonnen, terwijl je van plan was om enkel 50,- euro te besteden aan een leuke avond. Wat een succes!

Maar wat ga je doen? Zet je het bonusgeld all-in op de roulettetafel of ga je naar huis met het extra geld?

Het kabinet wil de oudedagsreserve afschaffen. De oudedagsreserve is voor ondernemers om een deel van hun winst te gebruiken voor hun pensioen. Met het afschaffen wil het kabinet voorkomen dat ondernemers hun oudedagsreserve gebruiken om belastinguitstel te krijgen. 

Vanaf 1 januari 2023 kan de oudedagsreserve niet meer (verder) worden opgebouwd. De opgebouwde oudedagsreserve tot en met 31 december 2022 kan volgens de huidige regels worden afgewikkeld. Dat betekent dat het hele bedrag in één keer vrijkomt en de burger daar belasting over betaalt. Of het kan worden omgezet in een lijfrente product. 

Verwachtingen voor de korte/variabele rente
(t/m 5 jaar vast):
We verwachten dat de rente op leningen met een korte rentelooptijd stijgt.

Verwachtingen voor de lange rente
(vanaf 10 jaar vast):
We verwachten dat de rente op leningen met een lange rentelooptijd eerst stijgt en vervolgens daalt.

Elke belegger weet dat het cruciaal is om op het juiste moment in te stappen. Als de beurs zich op een dieptepunt bevindt, moet je aankopen. Nadat je een mooie rit naar boven hebt gemaakt, stap je op het hoogste punt uit. Dit is dé manier om rendement te maken! Toch?

Het zal je niet ontgaan zijn: de laatste maanden is de inflatie in Nederland hard opgelopen. Zo was de inflatie in januari 2021 nog 1,6%, maar aan het eind van dat jaar was deze opgelopen tot wel 5,7% en begin dit jaar zelfs tot 7%. Inflatie meet de algemene toename van de prijs van goederen en diensten. Simpel gezegd betekent dat: hoeveel duurder is je kopje koffie, spijkerbroek of tankbeurt ten opzichte van een jaar geleden? Hoe sterker de prijsstijging, hoe hoger de inflatie.

Ombudsman Pensioenen, Jeroen Steenvoorden, signaleert dat deelnemers die bij hem aankloppen soms spijt hebben van een eerder gemaakte keuze. Vaak willen ze die terugdraaien. De ombudsman roept pensioenuitvoerders daarom op om deelnemers beter te begeleiden bij het maken van belangrijke keuzes over hun (toekomstige) pensioen. 

In de komende jaren verandert er veel op het gebied van pensioenen. Op 1 januari 2023 krijgen pensioendeelnemers het recht om 10% van het opgebouwde ouderdomspensioen op te nemen. Of het verstandig is om van dit recht gebruik te maken, is de vraag. 

Onlangs heeft het Gerechtshof Amsterdam in hoger beroep beslist dat maaltijdbezorger Deliveroo onder de verplichtstelling van het bedrijfstakpensioenfonds Beroepsvervoer (Bpf Vervoer) valt. Hiermee zal het bedrijf met terugwerkende kracht ruim € 600.000 aan pensioenpremies moeten afdragen aan het pensioenfonds.

Onlangs heeft het Gerechtshof Amsterdam in hoger beroep beslist dat maaltijdbezorger Deliveroo onder de verplichtstelling van het bedrijfstakpensioenfonds Beroepsvervoer (Bpf Vervoer) valt. Hiermee zal het bedrijf met terugwerkende kracht ruim € 600.000 aan pensioenpremies moeten afdragen aan het pensioenfonds.

In de afgelopen jaren is er veel onrust geweest over de belastingheffing over het vermogen. Na een aantal rechtszaken heeft de Hoge Raad in 2021 aangegeven dat de belastingheffing niet correct is. Op 28 april 2022 maakte het kabinet de eerste plannen voor de aanpassing van de belastingheffing in box 3 bekend.